Ekonomi savunmasız durumda - Tacikistan bölüm 6

TACİKİSTAN GEZİ YAZISI BÖLÜM 6 *** 2019 yılında Tacikistan'ın GSYİH'sinin yaklaşık %29'u göçmenlerin gönderdiği paralardan (çoğunlukla Rusya'da çalışan Taciklerden) gelmişti.  Dış gelirin, yurtdışındaki göçmen işçilerin gönderdiği paralara ve alüminyum ve pamuk ihracatına büyük ölçüde bağımlı olması nedeniyle ekonomi dış şoklara karşı savunmasız durumda. 2000 mali yılında uluslararası yardım, eski iç savaş savaşçılarını sivil ekonomiye yeniden entegre eden ve barışın korunmasına yardımcı olan rehabilitasyon programları için temel bir destek kaynağı olmaya devam etti. Gıda üretiminin devam eden açığına neden olan ikinci yıl kuraklığı ele almak için uluslararası yardım gerekliydi. 21 Ağustos 2001'de Kızıl Haç , Tacikistan'da kıtlığın yaşandığını duyurmuş ve Tacikistan ve Özbekistan için uluslararası yardım çağrısında bulunmuştu.  Tacikistan'ın ekonomisi savaştan sonra büyüdü. Dünya Bankası verilerine göre, Tacikistan'ın GSYİH'si 2000-2007 döneminde ortalama %9,6 oranında büyüdü. Bu, Tacikistan'ın o zamandan beri ekonomik olarak gerilemiş görünen diğer Orta Asya ülkeleri (özellikle Türkmenistan ve Özbekistan) arasındaki konumunu "iyileştirdi". Tacikistan'daki birincil gelir kaynakları alüminyum üretimi, pamuk yetiştiriciliği ve göçmen işçilerden gelen para transferleri olarak bilinir. Pamuk, tarımsal üretimin %60'ını oluşturuyor, kırsal nüfusun %75'ini destekliyor ve sulanan ekilebilir arazinin %45'ini kullanıyor. Alüminyum endüstrisi , Orta Asya'nın en büyük ve dünyanın en büyüklerinden biri olan devlete ait Tacik Alüminyum Şirketi tarafından temsil ediliyor.  Tacikistan'ın Vakhsh ve Panj gibi nehirleri hidroelektrik potansiyeline sahip ve hükümet iç kullanım ve elektrik ihracatı için projelere yatırım çekmeye odaklanmıştır. Tacikistan, dünyanın ikinci en yüksek barajı olan Nurek Barajı'na ev sahipliği yapmakta.   2014 yılında Tacikistan, GSYİH'nın %49'unu oluşturan para transferleriyle dünyanın en fazla para transferine bağımlı ekonomisi konumundaydı ve Rusya Federasyonu'ndaki ekonomik kriz nedeniyle 2015 yılında bu oranın %40 düşmesi bekleniyordu.  Yurt dışında, çoğunlukla Rusya Federasyonu'nda yaşayan Tacik göçmen işçiler, milyonlarca Tacikistanlı için ana gelir kaynağı haline geldi ve 2014-2015 yıllarında Rus ekonomisindeki gerilemeyle birlikte Dünya Bankası, çok sayıda Tacik erkeğinin ülkelerine döneceği ve "az sayıda" ekonomik beklentiyle karşı karşıya kalacağı konusunda uyarmıştı. Bazı tahminlere göre nüfusun yaklaşık %47'si günde 1,25 ABD dolarından az bir parayla geçinmekte.  Tacikistan'dan göç ve bunun sonucunda gelen para transferleri, büyüklük ve ekonomik etki bakımından benzeri görülmemiş düzeyde gerçekleşmiş. 2010 yılında, Tacik işçi göçmenlerinden gelen para transferleri, 2009'dan bu yana artış göstererek tahmini olarak 2,1 milyar ABD doları olmuş. Tacikistan, "önemli ve uzun süreli" yardım başvurusunda bulunmadan ve tamamen piyasa tabanlı yollarla, karşılaştırmalı üstünlük sağlayan ana emtiasını - ucuz işgücünü - ihraç ederek, planlı bir ekonomiden piyasa ekonomisine geçişi başarmış.   Uyuşturucu kaçakçılığı Tacikistan'da yasadışı bir gelir kaynağı durumunda. Çünkü Rusya ve daha az ölçüde Batı Avrupa pazarlarına gönderilen Afgan uyuşturucularının geçiş ülkesi ; yerel pazar için bir miktar afyon haşhaşı yetiştirilmekte.  UNODC gibi uluslararası örgütlerden gelen artan yardım ve ABD, Rusya, AB ve Afgan yetkililerle işbirliği sayesinde yasadışı uyuşturucu kaçakçılığına karşı mücadelede bir ilerleme görülmekte. Tacikistan, eroin ve ham afyon müsaderesinde dünyada üçüncü sırada yer almakta. Bazı otoritelerce her iki tarafında da savaşmış ve ateşkes imzalandıktan sonra hükümette görev almış kişiler uyuşturucu ticaretine karışmış durumda. Rusya'nın yanı sıra Çin de Tacikistan’ın ekonomik ve ticari ortaklarından bir tanesi konumunda. Tacikistan, Kuşak ve Yol Girişimi kapsamında Çin yatırımıyla ilişkili ülkeler grubuna ait bir ülke. Karayla çevrili bir ülke olan Tacikistan'ın limanı yok ve ulaşımın büyük kısmı kara, hava ve demir yoluyla sağlanmakta. Tacikistan, yıllar içinde Afganistan üzerinden bu ülkelerdeki limanlara erişim sağlamak için İran ve Pakistan ile anlaşmalar yapmıştı. 2009 yılında Tacikistan, Pakistan ve Afganistan arasında üç ülkeyi Pakistan limanlarına bağlayan 1.300 km'lik (810 mil) bir otoyol ve demir yolu sisteminin iyileştirilmesi ve inşası için bir anlaşma yapılmış. 2012 yılında Tacikistan, Afganistan ve İran cumhurbaşkanları üç ülkeyi birbirine bağlamak için yollar ve demiryolları ile petrol, gaz ve su boru hatları inşa etmek için bir anlaşma imzalamışlardı. 2004 yılında Afganistan ve Tacikistan arasında Tacik-Afgan Dostluk Köprüsü inşa edilerek ülkenin Güney Asya'ya erişimi daha aktif hale getirilmişti . Köprü Amerika Birleşik Devletleri tarafından inşa edimişti. Farsçanın bir lehçesi olan Farsçayı konuşan Tacikler ülkede ana etnik grupken, göç nedeniyle sayıları azalan Özbekler ve Ruslar gibi azınlıklar da bulunmakta.  Tacikistan, Orta Asya'da Türk halkının azınlığa sahip olduğu ve bunun yerine İran halkının çoğunlukta olduğu tek ülke durumunda. Yaghnobi halkının bir nüfusu olan Badahşan Pamirileri ve İsmaililerin bir azınlığı, daha büyük Tacik grubuna ait olarak kabul edilir. Tacikistan vatandaşlarına Tacikistanlılar denilmekte. 1989'da Tacikistan'daki etnik Ruslar nüfusun %7,6'sını oluşturuyordu; 1998'de etnik Rusların çoğunluğunu yerinden eden Tacikistan İç Savaşı'nın ardından bu oran yaklaşık %0,5'e düştü. Savaşın sona ermesinin akabinde Rus göçü devam etti.  Tacikistan'daki etnik Alman nüfusu göç nedeniyle azaldı: 1979'da 38.853'e ulaşmışken, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından bu yana "neredeyse yok oldu". Tacikler, Tacikistan'ın çoğunda ve kuzey ve batı Afganistan'da başlıca etnik grup konumundalar ve Afganistan'da Tacikistan'dan daha fazla Tacik bulunur. Tacikler, Özbekistan'da önemli bir azınlık konumundalar. Ayrıca ] 2021'de yaklaşık 2,4 milyon Tacik vatandaşı Rusya'da resmi olarak kayıtlıydı. Tacikçenin Farsça'nın  bir çeşidi olduğu için Tacikçe konuşanların İran'dan gelen Farsça konuşanlarla ve Afganistan'dan gelen Dari konuşanlarla iletişim kurmakta hiçbir sorunları olmaz .