Sinsi tehlike kapıda! Kontrolsüz Kentleşme Trabzon’da tarımı bitiriyor

Trabzon Kent Sorunları Bildirgesi 2024'te "Tarım" başlığı altında, Trabzon’un tarım sektöründe karşılaştığı sorunlar ve bu sorunlara yönelik çözüm önerileri detaylı bir şekilde ele alındı. Bildirgede, hızla artan dünya nüfusunun kontrolsüz kentleşmeye neden olduğu ve bu süreçte tarım alanlarının büyük zarar gördüğü vurgulandı. Bildirgede, Trabzon’un hızla genişleyen yapılaşmasıyla birlikte verimli tarım arazilerinin geri dönüşü olmayan şekilde kaybedildiği belirtildi. Yatırımcıların tarım alanlarını yapılaşmaya açma eğilimi, Trabzon’un hem ekonomik hem de ekolojik dengesini olumsuz etkilediği ve bu sürecin de şehrin kendi kendini besleme potansiyelini düşürerek dışa bağımlılığını arttırdığı vurgulandı. Verimli toprakların korunması için tarımsal alanların kent planlamasında mutlaka yer bulması gerektiği ifade edildi. Trabzon’un dört mevsimi aynı anda yaşayabilen iklimi, tarımsal üretim için büyük bir fırsat sunarken, bu potansiyelin plansız kentleşme nedeniyle yok edilmesinin önüne geçilmesi gerektiği belirtildi. Bildirge, tarım alanlarının korunması için çevre düzeni planlarında kesin kuralların yer alması gerektiğini vurguladı. Ayrıca tarımsal üretimi artırmak ve çiftçilerin bilgiye kolayca ulaşabileceği sistemlerin kurulması gerektiği dile getirildi. Kırsal kalkınmanın desteklenmesi için tarım alanlarının korunmasının kritik olduğu ifade edildi. Tarım master planı ve envanter çalışmalarıAyrıca Trabzon’un tarımsal envanterinin çıkarılması ve tarım master planı ile tarımsal üretim planlamasının yapılması gerektiği ifade edildi. Çiftçinin bilgiye kolayca ulaşabileceği bir bilgi sistemi kurulması ve üniversiteler ile iş birliği yapılarak yeni tarımsal Ar-Ge projelerinin üretilmesi gerektiği vurgulandı. Tarımsal Araştırma Kuruluşlarının, çiftçilerle iş birliği yapmalarının yollarının bulunması gerektiği belirtildi. Üretici ve tüketici arasındaki bağın güçlendirilmesiÜretimden tüketime kadar süreçteki tüm paydaşların bir araya gelerek sorunların tespit edilmesi ve çözüm odaklı tedbirlerin alınması gerektiği ifade edildi. Trabzon il sınırları içindeki tarımsal faaliyetlerin yürütüldüğü toprak ve su kaynaklarının belirlenmesi, planlara işlenmesi ve mutlak korunması gerektiği vurgulandı. Kırsalda yaşayan halka tarımsal üretim desteği verilmesi gerektiği belirtildi. Sportif balıkçılık ve su kaynaklarının değerlendirilmesi‘Koruma-kullanma dengesi’ ve sürdürülebilirlik ilkeleri gözetilerek, uygun deniz kıyısındaki alanlarda sportif olta balıkçılığı parkurlarının açılması ve halkın hizmetine sunulması önerildi. Halkın su kaynaklarından en üst düzeyde yararlanmasının yol ve yöntemleri konusunda planlar hazırlanması gerektiği ifade edildi. Fındık ve çay üretiminde iyileştirmelerEkonomik verim ömrünü tamamlamış fındık bahçelerinin sertifikalı fidanlarla yeniden tesis edilmesi gerektiği belirtildi. Fındık ve çay gibi temel tarım ürünlerinin üretiminde katma değeri ve kaliteyi artıracak İyi Tarım Uygulamaları (İTU) ve Organik Tarım Uygulamalarının (OTU) yaygınlaştırılması gerektiği vurgulandı. Fındıkta lisanslı depoculuğun geliştirilmesi için sistemin desteklenerek üreticinin yönlendirilmesi gerektiği ifade edildi. İşlenmiş tarım ürünlerinin ihracatı ve ürün çeşitlendirmesiİşlenmiş tarım ürünlerinin ihracatını artırmak için ürün çeşitlendirilmesine yönelik desteklerin sağlanması gerektiği belirtildi. İlde yoğun avcılığı yapılan ticari balık türlerinin farklı tekniklerle muhafaza edilmesi, işlenmesi ve böylelikle yılın on iki ayında tüketiminin sağlanması gerektiği ifade edildi. Su ürünleri ve kültür balıkçılığının desteklenmesiTrabzon’da su ürünleri satış yerlerinin soğuk zincir ve hijyen kurallarına uygun bir şekilde düzenlenmesi ve titizlikle denetlenmesi gerektiği vurgulandı. Trabzon’un kültür balıkçılığının desteklenmesi ve markalaştırılması gerektiği belirtildi. Balıkçı barınaklarının amacı dışında kullanılmaması gerektiği ifade edildi. Küçük arazilerde verimliliğin artırılmasıKüçük arazilerin daha verimli kullanılması için birim alandan daha çok gelir getirecek üretim modelleri için teşvik verilmesi gerektiği belirtildi. Tarıma altyapı desteği veren sistemin aktif olarak devreye alınması gerektiği, toprak ıslahı, erozyon kontrolü ve drenaj yönetimi konusunda yetkililerin aktif desteğinin sağlanması gerektiği vurgulandı. Genç iş gücünün tarıma yönlendirilmesiGenç iş gücünün tarımsal faaliyete yönlendirilmesi için gerekli desteklemelerin yapılması gerektiği ifade edildi. Özellikle tarımla ilgili okullardan mezun olanlara özel teşvikler verilmesi gerektiği belirtildi. Çiftçinin sosyalleşmesini sağlayacak, köy-kent arasındaki yaşam standardını iyileştirecek model köy projelerinin geliştirilmesi gerektiği vurgulandı. Çevre ve sağlık bilinci oluşturulmalıÇiftçide çevre duyarlılığı ve sağlık bilincini oluşturacak eğitim programlarına ağırlık verilmesi gerektiği belirtildi. Kullanılacak ilaç ve gübrenin çevre ve insan sağlığı üzerindeki etkileri konusunda bilinçlendirme yapılması gerektiği ifade edildi. Çiftçilere hasat, budama ve ilaçlama gibi işlemler için eğitimli kalifiye eleman temin şirketlerinin kurulması önerildi. Altyapı ve girdi maliyetleri konusunda desteklerTrabzon’un büyük bir bölümünün dağlık ve arazilerin eğimli olması nedeniyle, çiftçinin arazi ıslahı sırasında yaptığı giderlerin bir kısmının kamu tarafından üstlenilmesi gerektiği belirtildi. Su, elektrik ve altyapı konusunda çiftçinin desteklenmesi gerektiği vurgulandı. Çiftçilerin önemli sorunu olan girdi maliyetlerinin düşürülmesi için gerekli tedbirlerin alınması gerektiği ifade edildi. Tarım olmazsa sanayi de olmaz Türkiye'nin tarım gibi önemli bir üretim faaliyetini sürdürmeye devam etmek zorunda olduğu belirtildi. "Tarım olmadan sanayinin olmayacağı" bilinciyle hareket edilmesi gerektiği vurgulandı. Çiftçinin ürettiği ürünün doğrudan veya katma değer yaratılarak tüketiciye sunulması için gerekli çalışmaların yapılması gerektiği ifade edildi. Tarımsal Organize Sanayi Bölgelerinin mutlak surette teşvik edilmesi gerektiği belirtildi. Üreticinin kendini serbest piyasadan koruması için çiftçinin de ortağı olduğu işleme ve depolama tesislerinin yapılması gerektiği vurgulandı. Yöresel ürünlerin pazarlanabileceği kırsal pazar yerlerinin oluşturulması ve yöresel ürünlere katma değer katacak Ar-Ge çalışmalarına destek verilmesi gerektiği ifade edildi. Üreticilerin örgütlenmesinin desteklenmesi gerektiği belirtildi. Eko-Turizm ve tarımsal etkinliklerEko-turizme yönelik şehrin muhtelif bölgelerinde üretim ve pazarlama organizasyonlarının gerçekleştirilmesi gerektiği vurgulandı. Kırsal turizm kapsamında yöresel ürün festivallerinin düzenlenmesi, şehir parklarında engellilere yönelik tarımsal faaliyet etkinliklerinin yapılması ve okul bahçelerinde öğrencilere yönelik tarımsal faaliyetlerin desteklenmesi gerektiği ifade edildi. Model köylerde tarımsal turizme yönelik etkinliklerin düzenlenmesi önerildi. Hayvancılık ve arıcılık sektörüne desteklerJersey damızlık işletmesinin kurulmasının teşvik edilmesi gerektiği belirtildi. Hayvancılık desteklemeleri ve hayvan pazar yerlerinin oluşturulması gerektiği vurgulandı. Bal ormanları oluşturulması ve ürünlere göre bal üretilecek alanların planlanması gerektiği ifade edildi. Mevcut bal dolum tesislerinin etkin çalışması için destek verilmesi ve bal üretiminin yanı sıra arıcılık ürünlerinin (bal, polen, arı sütü vb.) desteklenmesinin sağlanması gerektiği belirtildi. Tıbbi ve Aromatik bitkilerin ekonomiye kazandırılmasıTıbbi ve aromatik bitkilerin ekonomiye kazandırılması için destek sağlanması gerektiği belirtildi. Bu bitkilerin yetiştirilmesi ve pazarlanması konusunda çiftçilere gerekli eğitim ve desteklerin verilmesi gerektiği ifade edildi. Kaynak: Ali Osman YÜRÜK